ERDOĞAN’IN AZERBAYCAN MÜNASEBETİ VE İSRAİL-AZERİ MUHABBETİ!!!

ERDOĞAN’IN AZERBAYCAN MÜNASEBETİ

VE

İSRAİL-AZERİ MUHABBETİ!?

Hatırlanacağı üzere, Sn. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 18 Eylül 2018 tarihli ziyareti dolayısıyla, Azerbaycan'da resmi törenle karşılanmıştı. Resmi törenin ardından iki lider baş başa görüşme yapmışlardı. Bakü'nün kurtuluş yıldönümü töreninde konuşan Erdoğan, “Bundan sadece 25 sene önce Hocalı’da yaşananların hesabını vermeyenlerin, katilleri kahraman ilan edenlerin bize verebilecekleri hiçbir tarih dersi yoktur” diye çıkışmıştı. Kafkas İslam Ordusu'nun teşkili ve Bakü'nün kurtuluşunun 100. yıl dönümü töreninde;

“Bugün Türkiye, Azerbaycan’ın sadece siyasi ve askeri değil, ticari, ekonomik ve kültürel her alanda en önemli ortağıdır. Türkiye’de eğitim almış Azerbaycanlıların sayısı 125 binden fazladır. Halen 15 binden fazla Azerbaycanlı öğrenci bizde eğitim almaktadır. Müştereken hayata geçirdiğimiz projeler tüm bölgeye damgasını vurmaktadır. Türkiye Azerbaycan’daki en büyük yatırımcılardan birisi konumundadır. İnşaallah Azerbaycan da çok yakında Türkiye’de aynı konuma gelmiş olacaktır. Yıllardır vatan hasretiyle hayatlarını sürdüren bir milyondan fazla kardeşimizin artık gözyaşları dinsin istiyoruz. Kardeşimiz Azerbaycan’ın topraklarının yüzde 20’sini işgal altında tutanların, öz yurduna dönmekten alıkoyanların bizden sınırlarımızı açmamızı beklemeleri boşunadır…” diyen Erdoğan’ın Azerbaycan’daki FETÖ yapılanmasına hiç değinmemesi ise dikkatlerden kaçmamıştı. Çünkü FETÖ şebekesiyle Aliyev yönetimi hâlâ sıkı fıkı irtibatlıydı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, 25 Şubat 2020’deki Azerbaycan ziyaretinde ise; Kasım ayında TANAP'ın Avrupa bağlantısının açılışının yapıldığını hatırlatarak, “Ticaret hacmimiz 2019 yılında 4.4 milyar dolara ulaşmıştır. Bu rakamı 2023 yılında inşaallah 15 milyar dolara çıkaracağız. Bugünkü Tercihli Ticaret Anlaşması bu alanda bizim için büyük bir önem arz ediyor. Gümrükten tarıma, enerjiden ulaştırmaya, teknolojiden turizme her alanda işbirliğimizi derinleştireceğiz. Ayrıca Elektronik Devlet Uygulamaları, Sermaye Piyasası, finans sektöründe yeni işbirliği imkânlarını araştıracağız.” ifadelerini kullanmıştı. Azerbaycan ve Türkiye arasındaki dayanışmanın, terörle mücadelede de omuz omuza devam ettiğini vurgulayan Erdoğan, “251 insanımızı şehit eden FETÖ'yle mücadelede bize en fazla desteği veren ülke Azerbaycan’dır. Dört bir yanımız çatışma, terör ve asayiş sorunlarıyla boğuşurken, Türkiye ve Azerbaycan adeta birer istikrar abidesi olarak yükseliyor.” diyerek gerçekleri saklamakta veya saptırmaktaydı.

Çünkü; Azerbaycan Petrol devi SOCAR FET֒cüleri hâlâ korumaktaydı!

CIA ile ilişkisi deşifre olduğu için Azerbaycan'dan kaçıp Kanada'ya yerleşen Faruk Arslan Azerbaycan'daki amaçlarını “İlk Muhacirler” kitabında, “Yağmur Gözlüm” diye hitap ettiği Fetullah Gülen'in Azerbaycan'dan beklentisini şöyle yazmıştı: “Yağmur Gözlümün, ‘Bir kuşak yetiştirmek en az 25 sene ister. Olmuyor, diye ümitsizliğe kapılmayın, sabırlı olun' tavsiyesinden yola çıktık. Kısa süre içerisinde ürün beklenmiyordu. Fakat çiçekler çok çabuk açacaktı…” Azerbaycan'da çabucak açan çiçekleri (FET֒cü şebekeyi) bir Azeri gazeteci yazmıştı… Adı, Agil Alesger: “Terörün Gülen Yüzü” adlı kitabı Türkiye'de şu isimle çıkmıştı: “Sessiz İşgal/Azerbaycan'da FETÖ Örgütlenmesi” (Kırmızı Kedi Yay.) Azerbaycan'daki FETÖ faaliyetlerini 2006'dan beri yazan gazeteci Alesger'in başına gelmeyen kalmamıştı. Cemaat, Türkiye'de yaptığı Tahşiye kumpasını Azerbaycan'a ulaştırıp Alesger'i tutuklamaya çalışmış, ama o, geri adım atmayıp bu kitabı yazmıştı. Okuyunca anlıyorsunuz ki; Cemaatin, 20 yılda Azerbaycan'da kontrol altına almadığı polis-asker-yargı-bürokrasi ve ticaret gibi kurum-alan kalmamıştı. Örneğin, başta petrol, inşaat ve gıda olmak üzere ticarette büyük güç sahibi olmuşlardı. Kurdukları TÜSİAB (Türkiye Sanayici ve İşadamları Birliği) aracılığıyla Türkiye'den Azerbaycan'a gelecek işadamlarını bile tekellerine almışlardı. Öyle ki FETÖ'den vize almayan iş adamı artık Azerbaycan'da iş yapamamaktaydı. Bugün ise, FETÖ şirketlerinin Azerbaycan'daki öz sermayesi yaklaşık 3 milyar dolar civarındaydı.

Azerbaycan SOCAR, Türkiye'de faaliyetlerini 30 Aralık 2011 tarihinden itibaren SOCAR Turkey Enerji AŞ adıyla sürdürüyordu. SOCAR 20 Eylül 2016'da Azerbaycan'da halka açılmaya hazırlanıyordu, fakat 20 Eylül 2016'da Türkiye'de PETKİM'e polis operasyonu yapılıyordu. PETKİM, 30 Mayıs 2008'de gerçekleşen özelleştirme ihalesi sonucunda “blok satış” yöntemiyle 2 milyar 490 milyon dolar bedelle SOCAR'a veriliyordu. Azerbaycan'da parasal olarak çok büyüyen FETÖ ile petrol devi SOCAR arasında sistemli bir ilişki vardı? SOCAR Türkiye CEO'su Kenan Yavuz ve SOCAR Türkiye 1. Başkanı Samir Kerimli -FETÖ kapsamındaki soruşturmaların ardından- görevden alınmıştı! FETÖ kapsamında yapılan soruşturma sonucu; PETKİM Genel Müdürü Sadettin Korkut, SOCAR Türkiye Genel Müdür Yardımcısı Azerbaycan uyruklu İlgaz Mehmetoğlu, Kurumsal İletişim Müdürü Memduh Taşlıcalı, İnsan Kaynakları Müdürü Azerbaycan uyruklu Rakif Farajov, Satın Alma Yöneticisi Selim Bal, Satış Yöneticisi İbrahim Aydın gibi isimler tutuklanmıştı!

Türkiye'de bulunanlar açığa çıkarılıyor, ama Azerbaycan SOCAR'daki FETÖ gücüne dokunulmuyordu. Bilinen Cemaatin Azerbaycan'da beyin merkezi olan Kafkas Üniversitesi'nin hâlâ SOCAR'ın himayesinde olduğuydu. Keza, Cemaat okulları da SOCAR himayesine alınıyordu! Gazeteci Alesger'in kitabından öğreniyoruz ki; FETÖ'nün Azerbaycan'daki tüm kurumları isim değiştirerek görevlerini sürdürüyordu. Eskiden “Çağ” idi, şimdi ismini değişip “İstek” olup çıkmıştı! Gülen'in onursal başkan olduğu Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı'nın Azerbaycan bölümü Diyalog Avrasya Platformu hâlâ aktif olarak çalışıyordu. Peki FETÖ'yü Azerbaycan'da kimler koruyordu? Bu koruma-saklama işinin “mimarı” olduğu iddia edilen SOCAR Başkan Yardımcısı Halik Memmedov kimin emriyle hareket ediyordu? (Halik Memmedov'un oğlu Kenan Memmedov SOCAR`ın Türkiye temsilcisi ve PETKİM Yönetim Kurulu Üyesi çıkıyordu!) Bunların yanıtı; İsrail ve ABD Yahudi Lobileri oluyordu. Ve Sn. Erdoğan işte bu nedenle susuyordu!..

Gülen'in ses kaydı ve Aliyev’e Şantajı!

“Azerbaycan İmamı” Enver Özeren, Azerbaycan'daki organizasyonları hakkında Fetullah Gülen'e yazdığı mektupta şöyle diyordu: “Muhterem Fetullah Gülen Hocaefendi… Hizmet harekâtımızın Azerbaycan'daki durumuyla ilgili olarak kendi kanılarımı ilginize sunmak istiyorum. Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı'ndaki dostumuzun girişimleri ve destekleri sayesinde İçişleri, Adalet, Maliye, Olağanüstü Durumlar ve Eğitim Bakanlığı'nda elemanlarımızın koltuk sahibi olmaları dilediğimiz istikamette ilerleme kaydetmiştir. Özellikle Azerbaycan Gençlik Örgütü'ne çok sayıda genç Hizmet hareketi mensubunun alınması faaliyetimiz açısından fevkalade öneme haizdir. Şöyle ki, Azerbaycan'da önemli devlet görevlerine genç elemanlar bu örgütten seçilerek atanıyor…”

Türkiye, FETÖ konusunda Azerbaycan'a baskı yapınca Cemaat'in kendini nasıl sakladığı da bu mektuptan anlaşılıyordu: “…Aynı zamanda tüm bakanlıklar ve devlet kademelerindeki adamlarımızı da mevcut durumun hassasiyetini anlatarak ihtiyati tedbirler almaları için uyarmış bulunuyoruz. Özellikle de Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı'ndaki arkadaşımıza daha dikkatli olunması ve ihtiyati tedbirlerin artırılmasıyla ilgili tavsiyenizi de ilettim… Yurtdışındaki lobilerden Azerbaycan hükümetine yapılacak baskıların, buradaki Hizmet askerlerinin yükünü bir hayli hafifleteceği kanısındayım. Cumhurbaşkanlığı'ndaki arkadaşımızın belirttiği üzere, halihazırda Azerbaycan devletiyle ABD arasındaki ilişkilerin geliştirilmesi yönünde lobi faaliyetleri hızlandırılmış durumdadır. ABD'deki arkadaşlarımızın bunu göz önünde bulundurarak faaliyet yürütmelerinin de faydalı olacağı kanısındayım…”

FETÖ'nün “Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı'ndaki arkadaşı ise”; Elnur Aslanov oluyordu. Bu adam Cumhurbaşkanlığı Siyasi Tahlil ve Enformasyon Temini Şubesi Müdürlüğü yapıyordu. Ve bu şahsın CIA elemanlarıyla mektuplaştığı da ortaya çıkıyordu. Keza… “Gölge CIA” olarak nitelenen özel istihbarat kuruluşu Stratfor'la sıkı temasları saptanıyordu. FETÖ, CIA ve Stratfor Azerbaycan'da iç içe bulunuyordu. Kısaca; Azerbaycan'da Fetullah Gülen'in ortaya çıkan ses kaydında; Azerbaycan Savunma Bakanı'nı tebrik edip ilişkileri iyi tutma talimatı veriyordu… Yani: İlham Aliyev’e, ABD-İsrail gölgesinden çıkarsa başına neler geleceğini hatırlatıyordu. Türkiye'deki 15 Temmuz darbe girişiminden yeterli dersi çıkarması vurgulanıyordu. Peki Sn. Erdoğan’ın sıkı Azerbaycan irtibatı ve Aliyev yönetiminin FETÖ ve İSRAİL ittifakını nasıl yorumlamak lazımdı? Ve Sn. Erdoğan bu konularda neden sessiz ve tepkisiz kalmaktaydı?

Azerbaycan’da Yahudi Ağırlığı!

Azerbaycan ve İsrail ilişkileri oldukça uzun bir geçmişe dayanmaktadır. Yahudilerin en eski yerleşim yerlerinden olan Azerbaycan’da Cuhuralar olarak da bilinen Kafkas Yahudileri, aslında bu ilişkinin temellerini oluşturmaktadır. Öyle ki Azerbaycan Türkleri ile bölge Yahudileri yıllardır uyum ve denge içinde yaşamaktadırlar. Özellikle Cuhura Yahudileri kendi dillerini ve geleneklerini kaybetmeksizin Azeri Türkçesini ve birçok Azeri geleneğini ve yaşayışını benimsemiş durumdadır. Ayrıca Cuhura Yahudileri Azerbaycan için maddi-manevi önemli bir konu olan Dağlık Karabağ sorununa da kayıtsız kalmamaktadırlar. Diğer yandan Dağ Yahudileri tarafında kurulmuş ya da kurulmasında öncü olunmuş STK’lar (AZİZ, Hayfa-Bakü Dostluk Derneği, EAJC, FJC gibi.) ve bu kurumların faaliyetleri -medyayı etkin şekilde kullanımlarını da eklersek- hem İsrail hem de dünya Yahudileri ile bağlantı kurulmasının yolunu açmıştır. Böylelikle lobilerin etkinliği de artmıştır. ABD, Fransa ve Rusya’da güçlü diasporaya sahip Ermenistan, özellikle ABD’deki güçlü lobileri sayesinde Azerbaycan’a yönelik silah satışı kısıtlamasında Washington üzerindeki etkinliğini korumaktadır. Bunun karşılığında ise İsrail’in arabuluculuğuyla Amerika ve dünyadaki Yahudi lobileri, Azerbaycan için belli imkân ve olanaklar sağlamaktadır. Nitekim 2012 ve 2016 yıllarında Tel Aviv-Bakü arasında 1,6 milyar dolarlık insansız uçak, uçaksavar ve füze savunma sistemi; 5 milyar dolarlık silah anlaşması ve tarım, standardizasyon gibi konularda memorandum imzalanmıştır.

Tel Aviv enerji tedariki anlamında Azerbaycan’a yönelirken, diğer anlamda ABD ve Batı’yı arkasına almış durumdadır. İran tıpkı Rusya gibi çevresinde bir ABD-NATO yapılanmasından rahatsızdır. İsrail’in Azerbaycan ile yakınlaşmasını ise tamamen İran’a yönelik bir hamle olarak yorumlamaktadır. AIPAC (Amerikan İsrail Kamu İşleri Komitesi) 2016 raporuna göre, İsrail Azerbaycan’ı; ‘en büyük enerji tedarikçisi’, ‘İsrail silahlarının kilit alıcısı’ ve ‘komşu olduğu İran’la karmaşık üç yönlü bir dansın partneri’ olarak tanıtmaktadır. Nitekim Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü’nün yayımladığı bir rapora göre, İsrail’in silah ihracatında 2014-2018 arasında en büyük üç müşterisi olarak Hindistan, Azerbaycan ve Vietnam yer almaktadır.

İsrail'in gizli Müslüman dostu; “Azerbaycan” Ayağı!

Ulusal Güvenlik Araştırmaları Enstitüsü’nde araştırma görevlisi olan Gallia Lindenstrauss’un Medya Line’a yaptığı açıklamaya göre, İsrail petrol alımlarının çoğunu (yaklaşık yüzde 40’ını) Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) boru hattı üzerinden almaktadır. Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattı Hazar Denizi sınırındaki, ülkenin başkenti olan Bakü’den başlayıp Gürcistan’dan geçerek Türkiye’de son bulmaktadır. Azerbaycan-İsrail işbirliği her iki cenah için de hayati önem taşımaktadır. Bir yazar, Yahudi devletinin Azerbaycan’a yaptığı gelişmiş silahların satışını, “İran’a bir başka psikolojik baskı girişimi” olarak yorumlamıştır. Fakat işbirliği bundan daha da ileri boyutlardadır. Azerbaycan’ın konumu, onu İran’a doğal bir arka kapı yapmaktadır. Murison’a göre, nükleer bilimci Mustafa Ahmedi Roshan suikastı dahil olmak üzere, İsrail’in İran’a karşı yürüttüğü tüm casusluk faaliyetlerinin Azerbaycan merkezli olduğunu öne süren raporlar yayınlanmıştır. Hatta İran Dışişleri Bakanlığı, Azerbaycan’ı İsrail Dış İstihbarat Ajansı MOSSAD ile işbirliği yaparak, onun faaliyetleri için güvenli bir ortam oluşturmakla suçlamıştır. Azerbaycan’ın İran’a olan yakınlığı da, İsrail jetlerinin İran hedeflerine karşı baskınlar yapılırken bir hava sahası ya da yakıt ikmali için kullanışlı kılmaktadır. Lindenstrauss’a göre son yıllarda, Washington İsrail’in İran’a saldırmak için Azerbaycan hava sahasını kullanmak istemesinden çekince duymaktadır. Bu durum, İran ve Batılı devletler arasında imzalanan ve İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu’nun karşı olduğu nükleer anlaşma müzakerelerini kesintiye uğratmıştır. İbrani Üniversitesi’nde Orta Asya ve Kafkasya alanında araştırmalar yapan tarihçi Zeev Levin’in Media Line’a yaptığı açıklamada, İsrail-Azerbaycan ilişkilerinin geleceğinin, İsrail’in Ermeni Diasporası hakkında uzun süren sessizliğini bozmadığı müddetçe devam edeceğini açıklamıştır. Çünkü bu duruşun değişmesi halinde Azerbaycan İsrail’den uzaklaşarak kendini Ankara’nın kollarına bırakacaktır.

Azerbaycan’da İsrail Algısı ve Yansımaları

İsrail’in Azerbaycan’da etkili olmasının temelinde, burada yüzyıllardır yaşayan Yahudi nüfusun önemli katkısı vardır. Azerbaycan’daki Yahudiler Cuhura ve Aşkenazi kollarındandır. Aşkenaziler (Avrupa Yahudileri) Bakü’de, Cuhuralar (Dağ Kafkasya Yahudileri) ise genelde ülkenin kuzeyinde Oğuz ve Guba ilçeleri ile kısmen başkentte yaşamaktadır. Azerbaycan’daki Yahudiler İsrail’le sıkı temaslar kurmuşlardır, aynı şekilde İsrail de onlarla olan münasebetlerini ciddiye almaktadır. İsrail’e Azerbaycan’dan göçen Yahudilerin sayısı yaklaşık 25 bin kadardır. Burada dikkat çekici olan husus ise Yahudilerin yanı sıra Azeri kökenli ama Siyonist fikirli kişilerin de İsrail’e yerleşmesi ki, bunların nüfusu da 35 bin civarındadır. Azerbaycan’daki Yahudiler kendi kurdukları birkaç STK çatısı altında birlikte faaliyetler yapmaktadır. Azerbaycan’dan Göçenler Birliği’nin başında Elhanan Rahiel bulunmaktadır. Rahiel, 1980’li yıllarda Sovyet dönemi Azerbaycan’ında KGB tarafından Şoreş Sion teşkilatı üyesi olarak Siyonist propagandası içeren gizli bildirge dağıtmaktan tutuklanmıştır. İlginç olan bir diğer ayrıntı da Siyonistlerin daha 1905-1928 yılları arasında Azerbaycan’da geniş çaplı faaliyetlerde bulunmalarıdır. Bu yıllarda Paoley Sion adlı teşkilat, düzenlediği konferansların yanı sıra dünya Siyonist Kongresi’ne de delegeler yollamıştır. Teşkilatın Bakü’de yayınladığı Felestin adlı bir de gazetesi vardı. Hayfa-Bakü Dostluk Derneği ve Azİz Azerbaycan-İsrail Cemiyeti her iki ülke toplumu arasında çok iyi tanınmaktadır. Bu STK’lar hemen her ay en az bir-iki etkinlik yapmakta ve bu çalışmaları medyaya yansıtılmaktadır. Azİz’e (Yahudi ve Azeri) üye olan gönüllülerin sayısı 50 bin civarındadır. İsrail’deki Yahudiler Azerbaycan’dakilerle akrabalık bağları dışında bir de bu STK’lar aracılığı ile irtibatlıdır. Azerbaycan’da Aşkenazi ve Cuhura Yahudilerinin STK’ları, dört gazeteleri, 500 öğrencilik ortaokul ve liseleri, iki dinî eğitim kurumları ve 10’a yakın havraları bulunmaktadır.

Azeri Yahudileri, Azerbaycan’a karşı besledikleri vatanperver tutumlarını her fırsatta ve her platformda çeşitli etkinliklerle açığa vurmaktadır. Ancak tabi ki bu Yahudiler aynı şekilde İsrail devletinin de Azerbaycan’ın dostu olduğunu empoze etme çabasındadır ve bunun için de medyayı çok iyi kullanmaktadır. Yahudi lobisinin çalışmaları ve sağlanan maddi desteklerle Azeri televizyon, gazete ve haber ajanslarına İsrail gazetecileri ve siyasi analiz uzmanları sıkça konuk olmakta ve bu kişiler olayları Yahudi menfaatlerine uygun biçimde yorumlamaktadır. İsrail ve Yahudi taraftarı medya ağı etkisini genişletip güçlendirerek ülkedeki Rusya, Türkiye ve İran eksenli medyayı çoktan geride bırakmış durumdadır. Örneğin Azeri medyasında komşu ülkelerdeki olayları İsraillilerin yorumlaması sıradanlaşmıştır ve bu yorumlara yerli siyasiler de katkı sunmaktadır.

Bağımsızlığın ilk yıllarından itibaren Azerbaycan’ın dış siyasetinde de etkin olan İsrail ve Yahudi lobi faaliyetleri, ülkenin dış politikasını da etki altına almıştır. Siyasiler ve üst düzey hükümet yetkilileri, ABD Yahudi lobisinin ana merkezi AIPAC’la irtibat içinde kendi programlarının ve hedeflerinin koordinasyonunu sağlamaktadır. AIPAC, Azerbaycan yetkililerine Ermeni diasporasının Azeri karşıtı etkisini bertaraf etme garantisi sağlamıştır. AIPAC, Amerika’da Azerbaycan’ın dost kurumu gibi algılanmakta ve Azeri siyasiler nezdindeki saygınlığını korumaktadır. Her iki ülke için ortak ticaret ve yatırım projeleri de büyük önem taşımaktadır. İsrail, Azerbaycan için Rusya, Türkiye ve İtalya’dan sonra dördüncü sırada yer almaktadır. İsrail’in ticari ilişki kurduğu ülkeler arasında Azerbaycan, Rusya’yı ve Avrupa’nın ekonomisi büyük birçok ülkesini geride bırakmıştır. Örneğin 2008 yılında Azerbaycan İsrail’e 3,5 milyar dolarlık petrol satmıştır. Bu rakam o dönemde ülke ihracatının %25’inden fazladır. İsrail yıllık petrol ihtiyacının %20-40’ını Azerbaycan’dan satın aldığı petrolden karşılamaktadır. Azerbaycan da 2000’li yıllardan başlayarak bugüne kadar İsrail’den 5 milyar dolarlık çeşitli türde silah satın almıştır. İsrail silah sanayisinin önde gelen firmaları (Tadiran, BlueBird, Elbit Systems) Bakü’de açtıkları ofisleri aracılığıyla bu kıymetli müşterilerinin nabzını tutmakta ve bu sayede yeni kontratlar imzalamaktadır. Telekomünikasyon ve inşaat sektörlerinde de İsrailli şirketler son derece aktif ve başarılı işler yapmaktadır. İsrail’in GTIB adlı şirketi 1994 yılında Azerbaycan’ın ilk mobil operatörü olmuştur. Şirket Bakcell markası ile günümüzde piyasanın en az %30’unu elinde bulundurmaktadır. İnşaat alanında ise Yahudi Shikun Binui şirketi yüzlerce kilometrelik yeni yol ve köprünün inşaatını yapmaktadır. Ziraat ve tarım sektöründe de İsrail Azerbaycan’ın batısında büyük yatırımlar yapmaktadır. Burada kurulan çiftlikler, sulama tesisleri ve çiçek seralarından Rusya ve Ukrayna’ya ihracat yapılmaktadır.

Azerbaycan devlet petrol şirketi SOCAR, İsrail’in Akdeniz’deki YAM-3 yataklarında petrol ve gaz arama faaliyetlerine katılmaktadır.

İsrail hükümeti 2004 yılında Azerbaycan’la olan ticareti teşvik etmek için Azerbaycan’dan ithal edilen ürün ve malların ruhsatlı olması zorunluluğunu kaldırmıştır. Ayrıca İsrail hükümeti Maşav adlı özel programı çerçevesinde Azerbaycan’dan mühendis, telekomünikasyon ve ziraat alanlarındaki uzmanları eğitim için İsrail’e yollamıştır. Azerbaycan sağlık sektöründe de faaliyet gösteren İsrail’in Bakü’deki kliniğinde ve İsrail’deki hastanelerde tedavi gören Azeri sayısı giderek artmaktadır. İki ülke arasındaki turizm de her geçen yıl artmaktadır. Eylat plajlarına, Azeri ve Kafkasya dağlarına tatil için gelen İsrailli vatandaşların sayısı yıldan yıla çoğalmaktadır. İki ülke arasında yüksek öğretim alanında da ortak çalışmalar yapılmaktadır. Bakü Devlet Üniversitesi’nde İbranice bölümü açılmıştır ve çok sayıda Azeri öğrenci İsrail’in teknik üniversitelerinde eğitim almaktadır. Azerbaycan meclisinde, diğer ülkelerle olan dostluk grupları arasında İsrail dostluk grubu üyesi milletvekilleri Rasim Musabeyov, Asım Mollazade, Elmira Ahundova, Fuat Muradov son derece aktif çalışmaktadırlar. Bu vekiller hem yasama ve yürütme faaliyetleri hem yurt dışı ziyaretleri hem de medyatik çıkışları ile kamuoyunun gündeminde sürekli yer almaktadır.

Bugün tüm bu ilişkiler sayesinde ve doğru koordine edilmiş medya destekli kültürel faaliyetler sonucunda Azerbaycan toplumunda İsrail ve Yahudilerle ilgili müspet bir imaj oluşturulmuş durumdadır. İsrail’in politikalarını eleştirmek neredeyse Yahudi karşıtı söylemlerle bir tutulmakta ve toplum tarafından olumsuz algılanmaktadır. Öte yandan buna karşın başta Arap ve genelde İslam dünyasının Azerbaycan’a dost olamayacağına, kaldı ki buna ihtiyacın da duyulmadığına dair düşük dozajlı lakin uzun vadeli hesaplanmış propagandalar yapılmaktadır. One minute ve Mavi Marmara olaylarından sonra Türkiye de bu karşıt propaganda çerçevesine dâhil edilmiş durumdadır. Azerbaycan’da İslam dünyası ile dayanışmayı sağlayacak etkinlik ve çalışmaların önü derhal kesilmeye çalışılmaktadır. Örneğin Ekim 2011’de Bakü’de gerçekleştirilen “Mavi Marmara” konulu panelin organizasyonu sırasında bu etkinliğin yapılmaması için çeşitli baskılar uygulanmıştır. Etkinliğe çok sayıda siyasi, gazeteci ve STK mensubu davet edildi, ancak davetlilerden bazılarının panele katılımı engellenmeye çalışılmıştır. Organizasyonun yapılacağı otele bu etkinliği iptal etmesi için baskılar uygulanmış, etkinlikle ilgili kullanılan görseller toplatılmıştır. Bütün bu komplo çabalarına karşın panel başarı ile gerçekleştirildi. Otel müdürü olan Türk iş adamı, etkinlik sonrası yaptığı açıklamada; böyle bir etkinliğin kendi otelinde yapılmasının kariyerine mal olmasından endişe ettiğini, ancak programdan yine de vazgeçmediklerini vurgulamıştır. Yahudi ve İsrail yanlısı medya ise etkinlik aleyhine propaganda yapıp kamuoyunu etkilemek için yazılar yayınlamıştır.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ülkesinin İsrail’le ilişkilerini değerlendirirken mevcut manzarayı buzdağı ile kıyaslayarak “Kamuoyunda bilinenler ilişkilerimizin görünen tarafı ve ancak onda biridir; onda dokuzu ise su altındadır” demekten sakınmamıştır. İkili ilişkilerdeki bu gizli kısmın ne olduğu ve niçin aşikâr edilmediği sorularına cevap bulmaksa çok da zor olmayacaktır. Zira Müslüman bir ülke olan Azerbaycan, İsrail’le olan bu yakınlığından dolayı İslam dünyası tarafından kınanmak istemiyor. Ayrıca, komşusu olan İran’la arasındaki ilişki dengesinin korunması açısından da bu konu çok hassastır. Zira İsrail’in varlığından rahatsız olan İran, onun Azerbaycan’da güçlenmesini ve bir ahtapot gibi kollarının her yana uzanmasını kendisi için bir tehdit saymaktadır. Azerbaycan-İsrail ilişkilerinde güvenlik ve istihbarat konuları önemli bir yer tutmaktadır. MOSSAD uzmanları, Azerbaycan’daki meslektaşlarıyla sıkı iletişim içinde bulunarak eğitim çalışmalarını sürdürüp, havalimanlarının güvenlik tesislerini de İsrail’e kurdurmaktadır. Stratejik önemi olan mekân ve etkinliklerde Azeri polis ve istihbaratı yanı sıra MOSSAD da güvenliği sağlamaktadır. 2012 Eurovizyon şarkı yarışması sırasında MOSSAD ajanlarından özel bir tim (tüp dalgıçları) Hazar denizinde yaptıkları operasyonla, Azerbaycan hudutlarını ihlal eden bir grup İran vatandaşını yakalayarak Azeri yetkililerine teslim ettikleri hatırlanacaktır.

 Azerbaycan-İsrail Stratejik Ortaklığı

Azerbaycan, Yahudilerin en eski yerleşim yerlerinden biri sayılmaktadır. Avrupa’nın en büyük sinagogunun Bakü’de bulunması ve Kuba’daki Yahudilerin yaşadığı Kırmızı Kasaba semti Azerbaycan-İsrail arasındaki kültürel münasebetlerin geçmişe dayandığının kanıtıdır. Azerbaycan’dan İsrail’e göç eden Yahudi nüfus bu ülkede Azerbaycan kökenli bir topluluk oluşturmuş durumdadır. Bugün bu topluluğun 80.000-100.000 arasında olduğu sanılmaktadır.  

Özetle

Bakü-Tel Aviv arasındaki ilişkilerde bu “buzdağının görünen kısmı” bile iki ülkenin stratejik düzeyde bir ortaklık geliştirdiğini tespit etmek için yeterli olmaktadır. Azerbaycan hâlihazırda İsrail’in İslam dünyasında stratejik işbirliği sürdürebildiği tek devlet konumundadır. İsrail, Türkiye ile ilişkilerin bozulması ve Arap baharıyla belirginleşen yalnızlık problemini Arap olmayan unsurlarla işbirliği geliştirerek onarmayı, bölgede İran’a karşı destek bulmayı ve enerji arz seçeneklerini çeşitlendirmeyi amaçlamaktadır. Bakü-Tel Aviv stratejik iş birliği Ankara ile ilişkiler açısından değerlendirildiğinde ise dost ve kardeş ülke olan AKP Türkiye’sinin, görünüşte karşı çıktığı, gerçekte normalleşme anlaşmasına bağlı kaldığı İsrail’le Azerbaycan’ın dost kalıp kalamayacağı sorusu siyasi çevreleri düşündüren konulardandır. Azerbaycan-İsrail işbirliği herhangi bir üçüncü ülkeye karşı gelişmediğinden, Bakü gerek Türkiye ile gerekse İsrail ile stratejik işbirliğini sürdürmeyi başarmaktadır.

Azerbaycan’ın İsrail ile ilişki kurmasında yaygın olarak kabul edilen nedenlerden bir tanesi de Siyonist çete İsrail’in Washington nezdindeki itibarıdır, Azeriler bu meseleyi diğer Müslüman ülkelerin yaptığı gibi gizli tutmaya bile gerek duymamaktadır. İsrail’in 70’inci kuruluş yılını kutlama kapsamında, Amerikan başkentinde Azeriler, açık bir şekilde iki ülke arasındaki bağları kutlayan bir faaliyet düzenlemiş ve faaliyete Amerikan meclis üyeleri ve Yahudi organizasyonlarının önde gelen temsilcileri de katılmıştır. Azerbaycan Cumhuriyetinin Birleşik Devletler Büyükelçisi Elin Suleymanov, Washington’da düzenlenen en son AIPAC (Amerikan Israel Public Affairs Committee- Amerikan İsrail Kamu İşleri Komitesi) konferansına katılmış ve JNS ile yaptığı bir mülakatta, ülkesi ile diğer Müslüman ülkelerin İsrail ile ilişkileri arasındaki farkı hatırlatmıştır. Konuşmasında; ‘‘Azerbaycan 1500 yıldan beri bir Yahudi toplumuna sahiptir. Yahudi yaşam biçimi Azerbaycan toplumunun ayrılmaz bir parçasıdır. Azerbaycan dinlere hoşgörüsü olan bir yer olarak çok iyi bilinmektedir’’ ifadelerine yer veren Büyükelçi Suleymanov sözlerini; ‘‘İsrail’in Müslüman devletlerle işbirliğinde örnek bir ülke olmaktan mutluyuz’’ şeklinde tamamlamıştır.

Azerbaycan İsrail'e hava üssü vermekten sakınmamıştır.

Azerbaycan İran sınırına yakın bir bölgede İsrail'e hava üssü sağlamıştır. İsrail'in kullandığı hava üssüne “Azerbaycan” ismi verilmesi anlamlıdır. İsrail'le yakın işbirliğinden dolayı daha önce Bakü'ye iki defa nota veren İran'ın tepkisi hesaba katılmamıştır. Foreign Policy dergisinin internet sitesinde, “İran'la savaş Kafkaslar'dan mı başlayacak?” başlıklı makalede, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in İran'ın kuzey sınırına yakın bir bölgede İsrail'e bir hava üssü verdiği yazılmıştır. Foreign Policy dergisinden Mark Perry'ye konuşan ABD'li üst düzey bir diplomat, Bakü tarafından İsrail'e tahsis edilen hava üssüne “Azerbaycan” ismi verildiğini açıklamıştır. ABD'li yetkili, İsrail'in Azerbaycan'da hava üssü olduğunun ortaya çıkması sonrasında Tahran'la Tel Aviv arasındaki tansiyonun daha da yükseleceğinden endişe ettiklerini vurgulamıştır.

Enerjinin İpek Yolu olarak adlandırılan TANAP projesi, düzenlenen törenle Avrupa'ya bağlanmıştı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı’nın (TANAP) Avrupa Bağlantısı Açılış Töreni’nde yaptığı konuşmada, “Ülkelerimiz ve bölgemiz adına gerçekten tarihi bir ana tanıklık ediyoruz. Bunun, bölgesel bir proje, barış projesi olduğunu da özellikle vurgulamam lazım. Bu proje, her şeyden önce ülkelerimiz arasındaki köklü dostluğun sembolüdür. TANAP, Azerbaycan’dan, Avrupa’ya uzanan 3 bin 500 kilometrelik enerji koridorunun en önemli parçasıdır.” ifadelerini kullanmıştı. Toplam kapasitesi 16 milyar metreküp olan boru hattından Türkiye’ye gelen gaz miktarının yakın zamanda 6 milyar metreküpe çıkarılması hedefleniyor. Kalan 10 milyar metreküp doğalgaz ise TAP ile Avrupa’ya taşınacaktı. TANAP’ın Türkiye-Gürcistan sınırında Ardahan’ın Posof ilçesi Türkgözü köyünde başlayan yolculuğu, Kars, Erzurum, Erzincan, Bayburt, Gümüşhane, Giresun, Sivas, Yozgat, Kırşehir, Kırıkkale, Ankara, Eskişehir, Bilecik, Kütahya, Bursa, Balıkesir, Çanakkale, Tekirdağ ve Edirne olmak üzere 20 il ve 67 ilçeden geçerek Türkiye-Yunanistan sınırında son bulacaktı.

Hattın Gizli Ortakları Arasında İsrail de mi Vardı?

TANAP’ın büyük hissedarı Azerbaycan milli petrol şirketi SOCAR ve Azerbaycan Cumhuriyeti Ekonomi Bakanlığı'nın ortak girişimi olan Güney Gaz Koridoru AŞ oluyordu. Bu şirketin sahip olduğu hisse yüzde 51. BOTAŞ’ın yüzde 30, İngiliz BP’nin yüzde 12 ve SOCAR Türkiye Enerji AŞ’nin yüzde 7 payı bulunuyordu. Güney Gaz Koridoru'nun en büyük parçasını oluşturan Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı ile koridorun Avrupa ayağı Trans Adriyatik Boru Hattı Meriç nehri kıyısında birleşiyordu. İki boru hattını birleştiren “altın kaynak” TANAP ve TAP temsilcilerinin nezaretinde Türkiye-Yunanistan sınırındaki Meriç Nehri kıyısında yapıldı. Toplam kapasitesi 16 milyar metreküp olan TANAP, bu kapasitenin 6 milyar metreküpünü Türkiye'ye taşırken, kalan 10 milyar metreküplük kapasiteyi TAP'a aktaracaktı. Bu kapasite Yunanistan, Arnavutluk ve Adriyatik Denizi üzerinden İtalya'ya taşınacak. 550 kilometresi Yunanistan'dan, 215 kilometresi Arnavutluk'tan, 105 kilometresi Adriyatik Denizi'nden ve 8 kilometresi İtalya'dan geçecek ve toplam uzunluğu 878 kilometre olan TAP, TANAP ve Güney Kafkasya Doğal Gaz Boru Hattı (SCP) ile Güney Gaz Koridoru’nu oluşturmaktaydı. Şimdi asıl yanıtlanmayan soru ve özenle saklanan konu TANAP’ın gizli ve özel ortakları arasında İsrail’in de bulunduğu iddialarıydı!..

'Bakü Avrupa'ya Yılda 10 Milyar Metreküp Doğalgaz Satacaktı!'

Güney Doğalgaz Koridoru üzerinden Türkiye’den geçen Azerbaycan doğalgaz sevkiyatının Avrupa’ya yılda 10 milyar metreküp satması planlanmıştı. Kıyaslamak gerekirse Rus doğalgaz devi Gazprom Avrupa piyasalarında 178.3 milyar metreküp gaz satışı yapmaktaydı. Oysa Avrupa Birliği’ne üye ülkelerde doğalgaz tüketimi 2016 yılında 531 milyar metreküpe çıkmıştı. Peki, Rum-Yunan-İsrail üçlüsü neden Türkiye-Libya anlaşmasını delmeye çalışmaktaydı? Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, Yunanistan ve İsrail, 2 Ocak 2020’de EastMed (Doğu Akdeniz) projesinin inşası için bir anlaşma imzalamışlardı. Proje, Türkiye’yi baypas ederek İsrail ve Kıbrıs çevresindeki doğalgaz kaynaklarının Avrupa’ya taşınmasını amaçlamıştı.

TANAP, Avrupa ve İsrail için ne önem taşımaktaydı?

TANAP’ta ilk adım, Türkiye-Azerbaycan arasında 24 Aralık 2011’de imzalanan mutabakat zaptıyla atılmıştı. Bu kapsamda Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Petrol Şirketi SOCAR tarafından TANAP Doğalgaz İletim AŞ kurulunu oluşturmuşlardı. Şirket, TANAP’ın tasarımı, inşaatı ve işletilmesini tamamlamak üzere proje sahibi olarak yetkili kılınmıştı. Projenin hukuki altyapısı 26 Haziran 2012’de İstanbul’da Türkiye ve Azerbaycan arasında imzalanan hükümetler arası anlaşma ve “Ev Sahibi Hükümet Anlaşması” ile hazırlanmıştı. Ev Sahibi Hükümet Anlaşması, 10 Eylül 2014’te TBMM tarafından onaylanmıştı.

Bu “Projeye İsrail’in de katılabileceği” konuşulmaktaydı!

İsrail’in Azerbaycan Büyükelçisi Dan Stav, ülkesinin TANAP’a katılmayı düşündüğünü açıklamıştı. İsrail Ulusal Altyapı, Enerji ve Su Kaynakları Bakanı Yuval Ştaynits de gelecekte Leviathan yatağını TANAP’a bağlayacak boru hattının hazırlığını yaptıklarını vurgulamıştı.

“İsrail gazı Avrupa’ya TANAP’la taşınabilir” diye lobi yapılmaktaydı!

İngiltere merkezli yatırım ve danışmanlık şirketi Global Resources’ın Başkanı Mehmet Öğütçü, Doğu Akdeniz ve Kuzey Irak doğalgazı ile ilgili ilginç açıklamalar yapmıştı. Enerji IQ’nun haberine göre, Öğütçü, İsrail offshore’unda (açık deniz) Tamar ve Leviathan sahalarında üretilecek doğalgazın Avrupa pazarına iletilebilecek bölümünün yıllık 10-12 milyar metreküp arasında olmasının beklendiğini söyleyerek, bu doğalgazın boru hatları ile Türkiye’ye ulaştıktan sonra Doğu Avrupa pazarına TANAP ile taşınabileceğini vurgulamıştı.[1]

SOCAR da; “TANAP'a İsrail gazı gelebilir” açıklamasını yapmıştı.

Socar Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Abdullayev, TANAP'a ilerleyen dönemde Kuzey Irak, İran ve İsrail'den gaz girebileceğini söylemişti. Abdullayev, TANAP'ta inşaatın 2014 yılı içinde başlayacağını açıklamıştı. İşte bu açıklamalardan sonra; “İsrail gazını Türkiye’ye getirme” yarışı başlamıştı!.. Böylece İsrail gazında rekabet kızışmıştı. Turcas, Sabancı-Alman E.ON ikilisinin şirketi Enerjisa’yla birlikte Leviathan’da çıkacak gazın Türkiye’ye getirilmesi için çalışma başlatmıştı. Türkiye ile İsrail arasında doğalgaz diplomasisi hızlanmıştı. Zorlu Grubu’ndan sonra Sabancı da İsrail gazı için devreye sokulmuşlardı. Turcas Petrol ve Sabancı grubu ile Alman dev E.ON’un ortak olduğu Enerjisa, Doğu Akdeniz’deki Leviathan sahasında keşfedilen doğalgazın satın alınmasına ilişkin üretici şirketlerle görüşmeler yürütmeye başlamıştı. Turcas Petrol CEO’su Batu Aksoy, “Güçlü bir alıcı konsorsiyumu oluşturulması için Sabancı grubu ile birlikte hareket etme kararı aldık. Gazı nasıl makul bir şekilde getirebiliriz onun üzerinde duruyoruz. Süreç içinde gruba başkaları da katılabilir” diye konuşmaktaydı.

Türkiye’nin doğalgaz ihtiyacının yüzde 17’sini karşılayabileceği belirtilen boru hattı için henüz fiyat pazarlıkları başlamamıştı. Piyasaya rekabete uygun bir fiyatla girmesi beklenen bu gazın Türkiye üzerinden Avrupa’ya aktarılması da konuşulmaktaydı. Bunun için TANAP’la kurulacak altyapının kullanılabileceği tartışılmaktaydı. Türkiye’ye getirilecek gazın BOTAŞ eliyle Avrupa’ya satılması da olasılıklar arasındaydı. İsrail-Türkiye boru hattının kim tarafından hangi maliyetle yapılacağı konusu ise belirsizliğini korumaktaydı. Gazın aktarımında sorumluluğu ABD-İsrail ortaklığının alması, Turcas-Enerjisa ortaklığının gazı sınırda teslim alması da masadaki seçenekler arasındaydı.

[1] 14.04.2013 / Hürriyet